فرزانگان

1- ماضی ساده یا مطلق : الف: مثبت: فعل ماضی ساده در زبان عربی مانند :ذَهَبَ(رفت) ،کَتَبَ (نوشت)

ب) منفی : ما + فعل ماضی/ لم +فعل مضارع (کاربرد نوشتاری دارد)مانند: ما ذهب علیٌ/لم یذهبْ علیٌ (علی نرفت)

2-ماضی نقلی :الف) مثبت: قد+فعل ماضی ، /قلّما/طالما/کَثُرَما+فعل ماضی.

قد ذهبَ ( رفته است ) قلّما دخلَ فی الغَیْبوبةِ. (کمتر بیهوش بوده است) کَثُرما عُدتُ إلی نفسی. (فراوان به خودم آمده ام. )

امروزه در محاورات از اسم فاعل برای معادل ماضی نقلی استفاده می شود . مثال: أنا واقفٌ : یعنی من ایستاده ام . ءنتَ قاعِـدٌ . یعنی من نشسته ام .

ب)منفی:ماضی منفی +بَعْدُ/ لماّ+فعل مضارع/ لم +فعل مضارع +بَعدُ

قد ذهبَ.(رفته است) ما ذَهبَ بعدُ /لّما یذهَبْ/لم یذهَبْ بعدُ ( هنوز نرفته است). در عامیانه خلیج فارس . بَعَدهه ما رایح یعنی هنوز نرفته است . همین را می توان نوشتاری کرد و گفت : ما رائحٌ بَعـدُ.

3-ماضی استمراری : الف مثبت: کان + فعل مضارع / عاد + فعل مضارع / کان + اسم و خبرش که اسم فاعل باشد. مانند: کان یذهبُ/ عاد یذهبُ /

ب) منفی: کان منفی + فعل مضارع / کان + فعل مضارع منفی / کان منفی + اسم و خبرش که اسم فاعل باشد. مانند: ما کانَ یذهبُ/ کانَ لا یذهبُ /

4-ماضی بعید : الف مثبت: کان [+ قد] + فعل ماضی مانند: کنتُ قد ذهبتُ ( رفته بودم) و البته بیشتر ماضی بعید از پیوند «کان» بعلاوه ی « اسم فاعل» ساخته می شود . مانند کانَ جالساً . یعنی نشسته بود . یا کان مُصَدِّقاً . یعنی باور کرده بود .

ب) منفی : کان منفی + فعل ماضی / کان + فعل ماضی منفی. لم یَـکُنْ سَمِعَ/ کان لم یَسمَـعْ: ( نشنیده بود)

5-ماضی التزامی : الف مثبت:یکون +قد + فعل ماضى مانند : ربّما یکون قد ذهبَ ( شاید رفته باشد)یا ( رُبَّما ذاهِبٌ .) در عامیانه اطراف خلیج فارس می گویند مَمکِن رایـِح. یا یِمکِن رایِح.

ب) منفى) لا یکون + قد + فعل ماضى مانند: لیته لا یکون قد ذهبَ ( اى کاش نرفته باشد) در عامیانه اطراف خلیج فارس : یاریتْ ما رایــِح.در بغداد عَلَوا مَ رایح .

6-مضارع اخباری : الف مثبت: 1- فعل مضارع عربى بدون ادوات ناصبه یا جازمه مانند: یذهب علیٌ ( على مى رود )

ب) منفى) لا / ما + فعل مضارع. مانند: لا یذهبُ علیٌ / ما یذهب علیٌ / ( علی نمی رود)

7- مضارع التزامی: ربّما + فعل مضارع / لیتَ + اسم + فعل مضارع/ادوات ناصبه (أن/کی/لکی/حتّی) + فعل مضارع/ ادات جازمه به جز لم و لمّا + فعل مضارع: مانند: ربّما یذهبُ (شاید برود)لیته یذهبُ(ای کاش برود)أن یذهبَ(که برود)

8-مستقبل (خواهد + فعل ): الف مثبت: س / سوف + فعل مضارع مانند: سأذهبُ / سوف أذهبُ(خواهم رفت). در عامیانه همه کشورهای عربی از راح به جای ذَهَبَ استفاده می کنند و راحْ یِرجَعْ معادل سَیَرجِعُ در فصیح است . در عربستان و مصر حَ یِرجَعْ گفته می شود .

ب) منفی: لن + فعل مضارع . مانند : لن یذهبَ حمیدٌ إلی الجَبَل.( حمید هرگز به کوه نخواهد رفت)

اسلوبها :

1- به محض اینکه ... (هنوز نه ... که ...)

الف ) ماضی :

1):لم یکد ( ما کاد ) + فعل مضارع+ ... + حتى / إذ + فعل ماضى

2): ما + إنْ + فعل ماضى + ...+ حتى / إذ + فعل ماضى

3): فعل ماضى منفى ( ما + فعل ماضى / لم + فعل مضارع ) + ... + حتى / إذ + فعل ماضى

لم أکدْ أدخلُ الصفَ حتّى (إذ) رأیتُ الأستاذَ هناک / ما إنْ دخلتُ الصفَ حتّى (إذ) رأیتُ الأستاذَ هناک / لم أدخل الصفَ حتّى (إذ) رأیتُ الأستاذَ هناک ( به محض اینکه وارد کلاس شدم استاد را آنجا دیدم / هنوز وارد کلاس نشده بودم که استاد را آنجا دیدم )

ب) مضارع و آینده :

1) لا یکاد + فعل مضارع + ... + حتی + فعل مضارع

2) لا یوشک + فعل مضارع + ...+ حتى + فعل مضارع

مانند : لا یکاد علی یذهب إلى ذلک المکان حتى یشاهد صدیقه هناک ./ لا یوشک علی یذهب إلى ذلک المکان حتى یشاهد صدیقه هناک .( به محض اینکه على به آن مکان برود دوستش را در آنجا خواهد دید .)

2- دیگر نه ...

الف : عاد منفی ( ما عاد / لم یَعُد) + اسم و خبرش( اسم یا فعل)

ب): عاد + اسم آن + فعل منفى

ج: أصبح منفی ( ما أصبح / لم یُصبِح ) + اسم و خبرش( اسم یا فعل)

د: أصبح + اسم آن + فعل منفى

لم یعُد الشعرُ وسیلةً للتکسّب ( شعر دیگر وسیله ای برای کسب درآمد نبود) لم تُصبحْ هناک دولة رومانیة تُسَیْطر على الشرق کما کانت الحال من قبلُ ( دیگر حکومتی رومانی مانند گذشته بر شرق تسلط نداشت )

3- نزدیک بود که ...

کاد + اسم و خبر آن ( فعل مضارع )

برای اینکه عبارت بر گذشته دلالت کند از کاد( ماضی) و برای اینکه بر مضارع دلالت کند از یکاد (مضارع) استفاده می کنیم. مانند: ﴿کادَ یزیغُ قلوبُ فریقٍ مِنهُم ﴾(توبه/17) (نزدیک بود که دلهاى گروهی از آنها بلغزد) ﴿تکادُ السَّمواتُ یَتفَطَّرن منه﴾(مریم/ 90 )(نزدیک است که آسمان از این گفته زشت از هم فرو ریزد)

4- گاهی ...

الف: قد + فعل مضارع مانند : قد یخرج هذا الموظَّف من الکلیة فی ساعات الدَّوام ( گاهی این کارمند در ساعات کاری از دانشکده خارج می شود)

ب: استفاده از قیدهای من حینٍ إلی حین / أحیاناً / فی بعض الأحیان / بعض الأوقات و... مانند: علیٌ یذهبُ إلی الحدیقة العامة من حینٍ إلی حین ( علی گاهی به پارک می رود )

5- تقریباً نه ...

الف : زمان مضارع : لا یکاد + اسم آن + فعل مضارع

لا یکاد علیٌ یذهبُ إلی تلک المِنطقة ( على تقریباً به آن منطقه نمى رود)

ب: زمان ماضى : لم یکد + اسم آن + فعل مضارع

لم یکد ذلک الرجل یعلم شیئاً عن هذا الموضوع ( آن مرد تقریباً چیزی از این موضوع نمى دانست)

6- دیرى نپایید که ...(فوراً)

ما لبثَ ( لم یلبثْ) + أنْ + فعل ماضى

لم یلبث أن شنّ جیش العدو هجوماً شَرِساً. ( دیرى نپایید که(فوراً) ارتش دشمن دست به حمله ی وحشیانه ای زد. )

7-ترکیب هاى وصفى اضافى : در زبان فارسی گاهی مضاف علاوه بر مضاف الیه (متمّم) دارای صفت نیز می باشد که این صفت میان مضاف و مضاف الیه قرار می گیرد0اما در زبان عربی هیچ چیز بین مضاف و مضاف الیه فاصله نمی اندازد. مانند : گُلِ زیبایِ علی در زبان فارسی که در عربی به صورتِ « گُلِ علیْ زیبا »( وردةُ علیٍ الجمیلةُ ) بیان می شود.